Zbiór przepisów dotyczących rowerzystów i rowerów zawartych w znowelizowanej Ustawie Prawo o ruchu drogowym zwanej potocznie Kodeksem drogowym

Nowa definicja roweru

Rower to pojazd o szerokości nieprzekraczającej 0,9 metra, poruszany siłą mięśni osoby jadącej tym pojazdem, a także rowery wyposażone w uruchamiany naciskiem na pedały pomocniczy napęd elektryczny zasilany prądem o napięciu nie wyższym niż 48 V o znamionowej mocy ciągłej nie większej niż 250 W, których moc wyjściowa zmniejsza się stopniowo i spada do zera po przekroczeniu prędkości 25 km/h (art. 2 pkt 47 Ustawy Prawo o ruchu drogowym).
Pojazdy zwane potocznie rowerami elektrycznymi to nowość w prawie o ruchu drogowym.
W „starej” definicji rower był pojazdem jednośladowym lub wielośladowym. Te ostatnie nie mogły poruszać się  po drodze dla rowerów, ani tym bardziej po chodniku. Obecnie nie ma znaczenia ile rower ma kół, byle nie przekraczał określonej przepisami szerokości.

Definicja wózka rowerowego

Wózek rowerowy to pojazd o szerokości powyżej 0,9 m przeznaczony do przewozu osób lub rzeczy poruszany siłą mięśni osoby jadącej tym pojazdem; wózek rowerowy może być wyposażony w uruchamiany naciskiem na pedały pomocniczy napęd elektryczny zasilany prądem o napięciu nie wyższym niż 48 V o znamionowej mocy ciągłej nie większej niż 250 W, którego moc wyjściowa zmniejsza się stopniowo i spada do zera po przekroczeniu prędkości 25 km/h; (art. 2 pkt 47a).
Wózkiem rowerowym jest np. riksza do przewozu osób lub towarów. Tego typu pojazd jest o wiele cięższy i mniej zwrotny niż klasyczny rower, dlatego też minimalny wiek pozwalający na kierowanie nim wynosi 17 lat. (art. 96 ust. 3)

Definicja pasa ruchu dla rowerów

Pas ruchu to część jezdni przeznaczoną do ruchu rowerów w jednym kierunku, oznaczoną odpowiednimi znakami drogowymi (art. 2 pkt 5a).
Co nowego? Wydzielenie dla rowerzystów linią ciągłą i oznaczenie znakiem poziomym P-23 (patrz rysunek) przestrzeni na jezdni (na przykład poprzez zwężenie pasa dla innych pojazdów) pojawia się po raz pierwszy  w polskim prawodawstwie prawie, choć pasy dla rowerów można już zobaczyć na polskich drogach.

Jeśli jesteś rowerzystą, pamiętaj: pasy ruchu dla rowerów spełniają podobną funkcję i mają zbliżone znaczenie prawne, co drogi dla rowerów. Dlatego też, kiedy jako rowerzysta masz do dyspozycji pas dla rowerów, nie możesz poruszać się pasami ruchu dla innych pojazdów. Jednocześnie, pasy dla rowerów nie są oddzielone od ruchu pojazdów tak dobrze jak wydzielone drogi dla rowerów, dlatego jadący nimi rowerzysta powinien zachować znacznie większą ostrożność.
Uwaga dla kierujących: pas ruchu dla rowerów NIE JEST POBOCZEM! Jeśli kierujesz innym niż rower pojazdem, nie możesz jechać, zatrzymywać się ani parkować na pasie dla rowerów. Pas dla rowerów przeznaczony jest wyłącznie dla rowerów!

Definicja śluzy dla rowerów

To także nowość w Polsce. Kodeks drogowy (art. 2 pkt 5b) definiuje ją jako część jezdni na wlocie skrzyżowania na całej szerokości jezdni lub wybranego pasa ruchu przeznaczoną do zatrzymania rowerów w celu zmiany kierunku jazdy lub ustąpienia pierwszeństwa, oznaczoną odpowiednimi znakami drogowymi. W praktyce oznacza to przestrzeń dla rowerów usytuowaną między linią zatrzymania dla samochodów a skrzyżowaniem (wyróżnioną najczęściej innym kolorem nawierzchni jezdni). Po zatrzymaniu aut na czerwonym świetle, rowerzyści mogą ominąć je (omijanie to przejeżdżanie lub przechodzenie obok nieporuszającego się innego pojazdu, uczestnika ruchu lub przeszkody – art. 2 pkt 27) i wjechać do śluzy, zajmując pozycje przed pojazdami. Kierujący rowerem może zatrzymać się w śluzie rowerowej obok innych rowerzystów.
Po zmianie świateł na zielone, rowerzysta jako pierwszy wjeżdża na skrzyżowanie. Musi jednak zjechać na prawą stronę jezdni lub skręcić (sygnalizując z wyprzedzeniem wykonywany manewr).
Jeśli jesteś rowerzystą, pamiętaj: śluza nie służy do przejazdu rowerem z jednej strony jezdni na drugą. Zanim wjedziesz w obszar śluzy upewnij się, że pojazdy zdążyły się zatrzymać.
Uwaga dla kierujących: kierujący innymi pojazdami nie mogą zatrzymywać się na śluzie! Linia zatrzymania jest kilka metrów wcześniej! Powinni uszanować obszar śluzy, zatrzymać się przed nią na czas i umożliwić rowerzyście jako pierwszemu bezpieczny wjazd na skrzyżowanie. Rowerzyści, także są obowiązani respektować obowiązujące ich przepisy. Przede wszystkim muszą po zmianie świateł bez zbędnej zwłoki wjechać na skrzyżowanie by nie blokować ruchu innych pojazdów i po opuszczeniu śluzy zająć miejsce wyznaczone dla nich na drodze, po której się poruszają. Wtedy wszyscy będą z pewnością bezpieczniejsi, a ruch będzie przebiegał sprawniej.

Jazda rowerem środkiem pasa ruchu na skrzyżowaniu

Nowy przepis (art. 16 ust. 7) mówi, że na skrzyżowaniu i bezpośrednio przed nim kierujący rowerem, motorowerem lub motocyklem może poruszać się środkiem pasa ruchu, jeśli pas ten umożliwia opuszczenie skrzyżowania w więcej niż jednym kierunku, z zastrzeżeniem art. 33 ust. 1. Wprowadzenie takiej zmiany w przepisach ma na celu uniemożliwienie wyprzedzania rowerzysty w obrębie jednego pasa ruchu, „spychanie” go na inny pas czy zajeżdżanie mu drogi na skrzyżowaniu. Zmiana ta jest wyjątkiem od reguły, jaką jest ruch prawostronny. Należy jednak pamiętać, że jeśli na drodze, którą porusza się rowerzysta lub zamierza skręcić, znajduje się droga dla rowerów lub pas ruchu dla rowerów to jest on obowiązany z nich korzystać (o tym właśnie mówi art. 33 ust.1).
Jeśli jesteś rowerzystą, pamiętaj: poruszając się środkiem pasa ruchu, jesteś lepiej widoczny, a do tego uniemożliwiasz innym pojazdom wykonanie niebezpiecznego manewru. Po opuszczeniu skrzyżowania, trzymaj się znów jak najbliżej prawej krawędzi jezdni.
Uwaga dla kierujących: trąbienie na rowerzystów z tego powodu, że jadą środkiem pasa ruchu jest zabronione. Kierowcy nie powinni się denerwować – rowerzysta po opuszczeniu skrzyżowania wróci na przeznaczoną dla niego część drogi.

Wyprzedzanie przez rower wolno jadących pojazdów z prawej strony

Zgodnie z art. 24 ust. 12 kierujący rowerem może wyprzedzać inne niż rower powoli jadące pojazdy z ich prawej strony.
Dotychczas rowerzysta jadący w korku wzdłuż aut poruszających się wolniej od niego, chcąc je zgodnie z przepisami wyprzedzić, musiał to robić z lewej strony. Wprowadzona nowelizacja legalizuje stosunkowo powszechnie stosowany na polskich drogach zwyczaj wyprzedzania wzdłuż prawej krawędzi jezdni pod warunkiem, że rowerzysta ma do tego odpowiednią ilość miejsca – odstęp od wyprzedzanego pojazdu musi gwarantować płynną, bezpieczną jazdę. Omawiany przepis nie dotyczy wózków rowerowych.
Jeśli jesteś rowerzystą, pamiętaj: legalizacja wyprzedzania z prawej strony nie uchyla innych przepisów dotyczących wyprzedzania.
Uwaga dla kierujących: wprowadzenie tego przepisu porządkuje ruch a także legalizuje powszechny zwyczaj jazdy rowerzystów w korkach z prawej strony samochodów, powoduje, że trzymają się oni jak najbliżej prawej strony jezdni, a kierowcy wiedzą, gdzie mogą się ich spodziewać. Niemniej jednak kierowcy zawsze powinni pamiętać o patrzeniu w lusterka przy zmianie kierunku jazdy, pasa ruchu oraz przed otwarciem drzwi.

Likwidacja nakazu zatrzymania się rowerem, gdy auto nie radzi sobie z wyprzedzaniem

Kierującemu pojazdem wyprzedzanym zabrania się w czasie wyprzedzania i bezpośrednio po nim zwiększania prędkości. Kierujący pojazdem wolnobieżnym, ciągnikiem rolniczym lub pojazdem bez silnika jest obowiązany zjechać jak najbardziej na prawo w celu ułatwienia wyprzedzania. Przepisu nie stosuje się w przypadku, o którym mowa w ust. 12 (patrz powyżej) – art. 24 ust. 6.
Gdy rowerzysta widzi, że kierowca przygotowuje się do wyprzedzenia go, powinien utrzymać tempo poruszania się, nie przyspieszać i zjechać jak najbliżej prawej krawędzi jezdni aby ułatwić kierowcy manewr.

Pierwszeństwo na przejeździe dla rowerzystów

Zgodnie z art. 27 ust. 1 Kierujący pojazdem, zbliżając się do przejazdu dla rowerzystów, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa rowerowi znajdującemu się na przejeździe.
W praktyce oznacza to, że jeśli droga dla rowerów biegnąca prosto przecina tor jazdy skręcającego pojazdu, kierujący tym pojazdem zobowiązany jest ustąpić pierwszeństwa rowerzyście będącemu na przejeździe dla rowerzystów.
Ale to nie wszystko, w tym samym artykule w ust 1a wprowadzono zapis: Kierujący pojazdem, który skręca w drogę poprzeczną, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa rowerzyście jadącemu na wprost po jezdni, pasie ruchu dla rowerów, drodze dla rowerów lub innej części drogi, którą zamierza opuścić. Kierujący pojazdem ustępuje pierwszeństwa rowerowi także wówczas, gdy przejeżdża przez drogę dla rowerów poza jezdnią.
Jeśli jesteś rowerzystą, pamiętaj: wprowadzenie powyższych  przepisów nie zwalnia rowerzystów z zachowania  na skrzyżowaniu szczególnej ostrożności, która między innymi polega na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji na drodze.
Uwaga dla kierujących: zarówno wjeżdżając na przejście dla pieszych, jak i na przejazd dla rowerów, kierujący powinien zachować szczególną ostrożność.

Możliwość opuszczenia drogi dla rowerów

Kierujący rowerem jest obowiązany korzystać z drogi dla rowerów lub pasa ruchu dla rowerów, jeśli są one wyznaczone dla kierunku, w którym się porusza lub zamierza skręcić. (art. 33 ust. 1)
Nowelizacja Kodeksu drogowego dopuszcza  opuszczenie przez rowerzystę drogi dla rowerów lub pasa ruchu dla rowerów i skorzystania z pasa ruchu dla innych pojazdów, o ile pas ruchu dla rowerów lub droga rowerowa prowadzą w kierunku innym niż ten, w którym zmierza rowerzysta. W praktyce oznacza to, że jeśli droga dla rowerów biegnie wzdłuż  jezdni, a później skręca w kierunku innym niż ten, do którego zmierza rowerzysta, może on kontynuować  jazdę po pasie ruchu dla innych pojazdów, nie łamiąc przepisów.

Rowerzyści mogą jeździć obok siebie

Art. 33 ust. 3a dopuszcza wyjątkowo jazdę po jezdni kierującego rowerem obok innego roweru lub motoroweru, jeżeli nie utrudnia to poruszania się innym uczestnikom ruchu albo w inny sposób nie zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego. W praktyce umożliwia to organizację treningów kolarskich oraz jazdę rekreacyjną obok siebie na rowerach po pustej, bocznej drodze, gdzie jazda taka nie przeszkadza innym użytkownikom drogi. Rodzic lub opiekun jadący rowerem obok dziecka ma możliwość asekurowania go i zapewnienia ochrony od strony jezdni.
Jeśli jesteś rowerzystą, pamiętaj: jazda rowerzystów obok siebie możliwa jest tylko w wyjątkowych okolicznościach – jedynie wówczas, gdy nie utrudnia poruszania się i nie zagraża bezpieczeństwu innych uczestników ruchu drogowego. Jadąc po wąskiej, ruchliwej drodze, rowerzyści powinni poruszać się w linii, jeden za drugim.
Uwaga dla kierujących: jeśli rowerzyści jadący obok siebie, respektują przepisy, nie stanowią zagrożenia dla innych kierujących i nie utrudniają im ruchu, niedopuszczalne jest trąbienie na nich i poganianie. Kierujący pojazdem jest obowiązany przy wyprzedzaniu zachować szczególną ostrożność a zwłaszcza bezpieczny odstęp od wyprzedzanego pojazdu lub uczestnika ruchu. Dodatkowo obowiązuje zasada, że przy wyprzedzaniu roweru, wózka rowerowego, motoroweru, motocykla lub kolumny pieszych odstęp ten nie może być mniejszy niż 1 metr (art. 24 ust. 2).

Jazda rowerem po chodniku lub drodze dla pieszych

W nowych przepisach rozszerzono możliwość korzystania przez rowerzystów z chodnika lub drogi dla pieszych dodając do art. 33 ust. 5 pkt 3, który mówi, że jest to dozwolone, gdy warunki pogodowe zagrażają bezpieczeństwu rowerzysty na jezdni (śnieg, silny wiatr, ulewa, gołoledź, gęsta mgła). Ponadto artykuł ten dopuszcza jazdę rowerzysty chodnikiem lub drogą dla pieszych, gdy opiekuje się on innym rowerzystą w wieku do lat 10 oraz gdy brak jest wydzielonej drogi dla rowerów lub pasa ruchu dla rowerów a szerokość chodnika wzdłuż drogi, po której ruch pojazdów jest dozwolony z prędkością większą niż 50 km/h wynosi co najmniej 2 metry.
Uzasadnieniem dla takiej zmiany przepisów jest fakt, że przy złej pogodzie  rowerzysta może łatwo stracić kontrolę nad kierowanym pojazdem – gdy wieje silny wiatr, nietrudno jest stracić równowagę i wjechać pod koła jadącego samochodu, a oblodzona, śliska nawierzchnia jezdni  może spowodować wywrócenie. Zapis nie naraża bezpieczeństwa pieszych, gdyż rowerzysta na chodniku nadal ma obowiązek jechać powoli, zachować szczególną ostrożność i ustępować pieszym pierwszeństwa (art. 33 ust 6).
Jeśli jesteś rowerzystą, pamiętaj: pierwszeństwo pieszego na chodniku lub drodze dla pieszych jest bezdyskusyjne, nie tylko jesteś tam zobowiązany do ostrożnej jazdy, ale zawsze musisz ustąpić pierwszeństwa pieszemu. Niezbyt intensywny deszcz czy temperatura kilka stopni powyżej zera nie są „złymi warunkami pogodowymi” i nie usprawiedliwiają jazdy po chodniku.

Tak jak rowerzysta może, pod pewnymi warunkami, korzystać z chodnika lub drogi dla pieszych, tak pieszy może korzystać z drogi dla rowerów. Możliwe jest to w warunkach, gdy nie ma chodnika lub pobocza, po których pieszy może się poruszać lub nie ma on możliwości skorzystania z nich. Pieszy, z wyjątkiem osoby niepełnosprawnej, korzystając z drogi dla rowerów, jest zobowiązany ustąpić miejsca rowerowi (art. 11 ust. 4).

Legalizacja przewozu dzieci w przyczepach rowerowych

Zabrania się przewozu osób w przyczepie, z tym że dopuszcza się przewóz: dzieci w przyczepie przystosowanej konstrukcyjnie do przewozu osób, ciągniętej przez rower lub wózek rowerowy (art. 63 ust. 3. pkt 4).
Jeśli jesteś rowerzystą, pamiętaj: kierujący rowerem powinien dbać o widoczność przyczepy, którą ciągnie. Musi też pamiętać o zapięciu pasami dziecka przewożonego w przyczepie.

Włączanie się do ruchu

Art. 17. ust. 1 mówi, że włączanie się do ruchu następuje przy rozpoczynaniu jazdy po postoju lub zatrzymaniu się niewynikającym z warunków lub przepisów ruchu drogowego oraz przy wjeżdżaniu:
pkt. 3.a) na jezdnię lub pobocze z drogi dla rowerów, z wyjątkiem wjazdu na przejazd dla rowerzystów lub pas ruchu dla rowerów;
W praktyce za włączenie do ruchu nie uznajemy wjazdu z drogi dla rowerów na przejazd rowerowy oraz wjazdu z drogi dla rowerów na pas ruchu dla rowerów. Takie okoliczności uznajemy za kontynuację – nie obowiązuje wtedy zasada ustąpienia pierwszeństwa przejazdu wszystkim uczestnikom ruchu poruszającym się po drodze, na którą wjeżdżamy, chyba ze nakazują to inne przepisy np. znak drogowy „ustąp pierwszeństwa”.

Dokument uprawniający do kierowania rowerem i wózkiem rowerowym

Dokumentem stwierdzającym uprawnienie do kierowania przez osobę, która nie ukończyła 18 lat: rowerem i wózkiem rowerowym – jest karta rowerowa, motorowerowa lub prawo jazdy (art. 96 ust. 1);
Kartę rowerową lub motorowerową może uzyskać osoba, która wykazała się niezbędnymi kwalifikacjami i osiągnęła wymagany wiek: 10 lat w przypadku karty rowerowej i 13 lat w przypadku karty motorowerowej. (art. 96 ust. 2)